Laveren in Middelland: Tussentijdse evaluatie Mooi Mooier Middelland

Mooi Mooier Middelland is een experiment waarbij geëngageerde bewoners, ondernemers, professionals, ambtenaren en bestuurders sinds medio 2015 aan de hand van co-creatie samenwerken aan het verbeteren van de wijk Middelland. De gemeenteraad stelde daarvoor een budget van 7 miljoen beschikbaar. De vraag is, na bijna twee jaar experimenteren, wat deze vorm van samenwerken oplevert in termen van eigenaarschap en verandering in rollen en verantwoordelijkheden van de diverse betrokken en in hoeverre Mooi Mooier Middelland bestaande structuren, culturen en werkwijzen weet uit te dagen. Aan DRIFT is gevraagd om deze vragen te beantwoorden in een tussentijdse evaluatie.

Mooi Mooier Middelland past binnen een breder veranderingsproces binnen de Rotterdamse lokale democratie en van het lokaal bestuur. In deze tijden van bezuinigingen en van de veelgenoemde participatiesamenleving wordt door het stedelijk bestuur steeds meer eigen initiatief en verantwoordelijkheid gevraagd van haar inwoners. Daarnaast ontstaan steeds meer democratische initiatieven die de gevestigde orde uitdagen, door een afnemende legitimiteit van de representatieve democratie en maatschappelijke onvrede met overheidsbeleid. In de laatste jaren is bovendien het dominante machtsblok binnen de wijkontwikkeling (bestaande uit de gemeente, woningcorporaties, welzijnsorganisaties en bewonersorganisaties) steeds verder onder druk komen te staan en daardoor ligt – mede door het wegvallen van de deelgemeenten in 2014 – het lokale speelveld meer open. Als democratisch en bestuurlijk experiment ontstaat Mooi Mooier Middelland dus in een interessant tijdsgewricht.

Maar wat is Mooi Mooier Middelland nu eigenlijk?

Die vraag is, vanwege de experimentele insteek en de insluiting van zoveel mogelijk bewoners, belangen en perspectieven, allerminst eenduidig te beantwoorden. Ondanks de veelheid aan diffuse opvattingen, meervoudige doelstellingen en functies  is er wel een rode draad te vinden in de verhalen die betrokkenen vertellen.

Mooi Mooier Middelland is een overkoepelend (en fluïde) platform voor samenkomst en samenwerking om de wijk mooier te maken. Het platform is georganiseerd aan de hand van werkgroepen die vrij geïsoleerd van elkaar opereren en stapsgewijs een eigen invulling geven aan een ‘mooie’ wijk. Door onder andere tijdgebrek is er echter geen sprake van een overkoepelende visie op Mooi Mooier Middelland of op de gewenste veranderingen in de wijk. Verder rusten veel taken en verantwoordelijkheden op de schouders van de gebiedsmanager en -netwerkers.

In de rapportage gaan we zowel in op de ontstaansgeschiedenis en de meerwaarde van het experiment, als op de spanningen en worstelingen die co-creatie in de praktijk meebrengt. De meerwaarde van Mooi Mooier Middelland laat zich samen vatten in de volgende dimensies: 1) netwerkvorming en samenlevingsopbouw, 2) het creëren en verbinden van herkenbare publieke plekken, 3) kennis en vaardigheden, 4) wijkimago, 5) bottom-up agendering en 6) democratisch experimenteren. De worstelingen – denk aan de veranderende en diffuse rollen en het effect daarvan op de waargenomen (on)gelijkwaardigheid – laten zien dat co-creatie alles behalve een eenvoudige vorm van samenwerken is en dat Mooi Mooier Middelland een kwetsbaar proces is. De worstelingen leiden bovendien tot verlamming, vertraging en onderlinge wantrouwen. Gezamenlijk zoeken de diverse betrokkenen binnen Mooi Mooier Middelland naar praktische manieren om de democratische legitimiteit van het platform te vergroten.

Mooi Mooier Middelland kent een radicale oorsprong, daar bewoners de status quo uitdaagden en een andere vorm van bestuur en beleid op wijkniveau opeisten. In de rapportage gaan we daarom verder in op de vraag in hoeverre Mooi Mooier Middelland de status-quo uitdaagt en het platform een duurzaam alternatief biedt. Actieve bewoners hebben door het platform meer opties gekregen om het beleid en hun directe leefomgeving te beïnvloeden, bijvoorbeeld doordat zij direct aan tafel zitten met stakeholders in werkgroepen. Dit is niet een radicaal nieuwe praktijk, maar het zorgt er wel voor dat de dominante manier van werken wordt opengebroken en de maatschappelijke logica meer gelijkwaardig dan wel meer complementair is aan de stedelijke beleids- en bestuurslogica. De dominante structuur, cultuur en werkwijze van het stedelijke bestuurs- en beleidsregime beperken echter de ruimte die bewoners hebben om zich beleidsvoering eigen te maken en zeggenschap uit te oefenen. Co-creatie is vooralsnog iets is dat ‘in de wijk’ gebeurt. Wanneer de stedelijke processen niet zijn afgestemd op de processen in de wijk en leiden tot conflictsituaties, doet dit afbreuk aan de noties van gelijkwaardigheid en co-creatie.

Concluderend kunnen we stellen dat Mooi Mooier Middelland zich vanuit een tamelijk radicale veranderingsgezinde aftrap en concrete doelstellingen heeft ontwikkeld tot een breed en open platform voor Middellanders die wat willen betekenen voor de wijk. Dit kan voor sommige betrokkenen wellicht voelen als een stap voorwaarts en twee stappen achterwaarts. Tegelijkertijd heeft Mooi Mooier Middelland door zich te ontwikkelen tot een vorm van coöperatieve gemeenschapsopbouw een basis gecreëerd om de volgende stappen te zetten naar democratische actie. Om de potentie van een lokaal netwerk als Mooi Mooier Middelland te benutten en ook in een meer effectieve samenwerking met regulier (stedelijk) beleid te krijgen, is het noodzakelijk Mooi Mooier door te ontwikkelen alsmede om binnen de institutionele context aanpassingen door te voeren. Zonder de illusie te hebben tot een optimum te kunnen komen. Een voorwaarde is dat het stedelijk bestuur deze lokale netwerken serieus neemt, naar hen luistert en zich dienstbaar opstelt.

Auteurs

Steenbergen, F. van, Schipper, K.

Titel

Laveren in Middelland. Tussentijdse evaluatie Mooi Mooier Middelland.

Lees meer

Lees de volledige publicatie hier

Date
July 4, 2017