publication

Steering in transitions: A framework for strategising

Date 22 Oct, 2020

(publication is in Dutch)

Welkom in de transition twenties: het decennium waarin transities urgenter, breder gedragen én controversiëler zullen worden. Dit vraagt om stevig transitiebeleid. Maar hoe dan? Na eerder de staat van transitie in Nederland in beeld te hebben gebracht, staat in dit onderzoek het sturingsvraagstuk centraal. Daarvoor hebben DRIFT en NSOB – in opdracht van het ministerie van I&W – een nieuw sturingsraamwerk ontwikkeld dat beleidsmakers een helder handelingsperspectief geeft. We presenteren het in dit rapport.

Het rapport “Sturing in transities: Een raamwerk voor strategiebepaling” komt op een goed moment: mensen voelen dat de wereld zeker niet hetzelfde zal blijven, maar we weten nog niet wat er gaat komen.

Onhoudbaarheid manifesteert zich dagelijks en overal. Extreme droogte, hevige neerslag, extreem weer en sociale onrust zijn voorbeelden van inmiddels ‘verwachte verrassingen’: schokken, crises en incidenten die als symptomen van destabilisatie worden gezien.

Destabiliserend zijn niet alleen de externaliteiten – ‘het weer’ – maar ook de reacties vanuit het regime daarop. Denk daarbij aan de gasconflicten in Groningen, de Urgenda- en recenter de stikstofcrisis, en het onvermogen en in eerste instantie de onwil van de overheid om proactief en adequaat de transitie mee te sturen naar een gewenste richting.

Het zijn signalen dat er niet alleen behoefte maar vooral ook noodzaak bestaat om de rol van de overheid structureel anders in te richten. Tegelijkertijd ontstaat ook een verdiept inzicht in de complexe dynamiek die onder deze grote veranderingsprocessen schuilt. Een terugkerende vraag vanuit de beleidspraktijk is dan ook: anders inrichten, hoe dan?!

 

Sturing in transitie vraagt om nieuwe vormen van beïnvloeding, die niet de overheid centraal zet, maar maatschappelijke dynamiek richting geeft en versnelt!

Hierbij lijkt de hoop soms gevestigd op een generiek kader om ‘de’ transitie te sturen. Maar sturing in transitie, zo blijkt keer op keer, vraagt nieuwe vormen van beïnvloeding die niet de overheid centraal zet maar vooral gericht is op het helpen richting geven en versnellen van maatschappelijke dynamiek. Een simpel antwoord en generiek patroon voor sturing in transitie zal je in dit rapport niet vinden — het presenteert wel een raamwerk voor strategiebepaling dat eenvoudig en relatief snel toepasbaar is in de beleidspraktijk.

We baseren dit raamwerk op twee modellen die los van elkaar al veel in gebruik zijn binnen de overheid, maar die nog weinig in verbinding met elkaar zijn gebracht: de X-curve zoals ontwikkeld door DRIFT en het sturingskwadrant zoals ontwikkeld door de NSOB. In opdracht van het ministerie van I&W hebben we dit raamwerk toegepast op de mobiliteitklimaatadaptatie en circulaire economie.

Auteurs
Gijs Diercks, Derk Loorbach, Martijn van der Steen, Jorren Scherpenisse, Marleen Lodder, Sophie Buchel, Igno Notermans, Nena Bode en Roel van Raak

In opdracht van
het Ministerie van Infrastructuur & Waterstaat

Het volledige rapport
Klik hier om de publicatie te downloaden