Goede ambities zijn geen garantie voor een gedragen warmtetransitie

Meer dan 20 buurtinitiatieven in Amsterdam sturen gezamelijk een brief naar de gemeenteraad om hun zorgen te uiten over de huidige koers van de warmtetransitie. De brief, ook ondersteund door meer dan 20 hoogleraren, milieuorganisaties en experts, is een uitnodiging van de initiatieven om in gesprek te gaan met de raadsleden en wethouder.

Datum: 12 december 2018

Download hier de pdf-versie van de brief met bijlagen.

Amsterdam kent vele bewonersinitiatieven die willen overstappen op duurzame methoden om hun wijken van warmte en elektriciteit te voorzien. In het coalitieakkoord staat dat de coalitie deze initiatieven waardeert en aanmoedigt: “We voelen het als onze verantwoordelijkheid om de zeggenschap van bewoners te vergroten … door met de stad het gesprek en debat aan te gaan over hoe dat kan.” (pg. 58). En de coalitie erkent dat bewonersinitiatieven een belangrijke rol spelen in de opgave om de stad op een duurzame wijze te gaan verwarmen: “In deze collegeperiode gaan drie wijken geheel van het aardgas af. Voor andere wijken worden voorbereidingen getroffen. In tenminste één wijk wordt ingezet op energievoorziening in lokaal beheer. Nieuwbouw wijken worden vanaf nu geheel aardgasvrij gebouwd, met warmte van lokale en duurzame bronnen.” (pg. 40).

In aanvulling hierop sprak de gemeenteraad van Amsterdam zich op 9-11-2017 unaniem in zes moties uit om geen hoge temperatuur warmtenetten meer aan nieuwbouwwijken te koppelen en de voorkeur aan lokale, duurzame bronnen te geven. Ondanks deze goede voornemens maken wij ons zorgen.

Onduidelijke procedures
Bewonersinitiatieven ervaren dat de procedures voor het aanleggen van duurzame warmtesystemen in zowel nieuwbouw als bestaande wijken onduidelijk en intransparant zijn. Hiermee beperkt het ingezette warmtebeleid ook de ruimte voor meer duurzame en lokaal gedragen oplossingen. Op een aantal plekken in de stad verloopt de samenwerking tussen bewonersinitiatieven en gemeente goed, echter niet alle bewonersinitiatieven voelen zich door de gemeente gesteund. Daarnaast ervaren bewoners dat het uiterst lastig is om met het gemeentebestuur in gesprek te komen.

Fossiele afhankelijkheid
De transitie naar duurzame warmte in de gebouwde omgeving is een complexe opgave op de lange termijn. Niet alleen gaat het om het grootschalig isoleren van gebouwen en het ontwikkelen van duurzame alternatieven, maar vooral ook om het afbouwen van de afhankelijkheden en belangen in fossiele warmte. Evenwel, uit onderzoek blijkt dat het gemeentelijke warmtebeleid van de afgelopen
jaren de afhankelijkheid van fossiele warmte juist heeft versterkt (zie bijlage 1 en 2). Het gemeentelijk doel is om het warmtenet van Westpoort Warmte en Nuon uit te breiden (inclusief nieuw te ontwikkelen gebieden), maar dit betekent niet dat hiermee de voorgenomen CO2-reducties worden gerealiseerd. Een aantal recente gebeurtenissen sinds het aantreden van het nieuwe college lijken onze
zorg te bevestigen (zie bijlage 3).

Eerlijk speelveld
Amsterdam heeft duidelijk aangegeven vaart te willen maken met de warmtetransitie en erkent dat burgers hier een stem en rol in hebben. Om een actieve rol van burgers mogelijk te maken zouden college en de gemeenteraad zich moeten inzetten voor een gelijk speelveld waarin alle warmtealternatieven op een gelijkwaardige manier beoordeeld worden. Bewonersinitiatieven willen dit ook en werken hierin graag samen.

Aanbevelingen
Wanneer de raad en coalitie hun eigen ambities serieus nemen en op een slimme, democratische wijze stapsgewijs vorm willen geven aan een transitie naar duurzame warmte, dan is het noodzakelijk de bakens te verzetten. Wij vragen de raad daarom het volgende:

• Maak een voortvarende start met warmtevoorziening in lokaal beheer en ga serieus samenwerken (“meespraak i.p.v. inspraak”) met de bewonersinitiatieven die hier soms al jaren mee bezig zijn.
• Ontwikkel transparante procedures in samenspraak met bewoners. Wij zijn erg benieuwd naar de antwoorden op de raadsvragen van Bosman en Groen op 11-12-2017 over de onduidelijke procedures.
• Laat onafhankelijk onderzoek uitvoeren naar de CO2-emissies van de hoge temperatuur warmtevoorziening in relatie tot alternatieven, en pas, waar dit aanleiding geeft, de visie aan.
• Identificeer het potentieel van lokale, duurzame bronnen en breng de ondergrondse infrastructuur voor warmte koude opslag in kaart.
• In overeenstemming met de door de Raad dd. 9-11-2017 ingenomen positie sluit de gemeente nieuwbouw aan op lokale, duurzame bronnen.

Als het streven is dat Amsterdammers meer invloed en zeggenschap nemen in de energietransitie, verwachten wij dat de gemeenteraad van Amsterdam hierop toeziet, zodat de gemeente in samenwerking met haar inwoners een CO2-vrije en toekomstbestendige warmtevoorziening in de hele stad kan realiseren. We gaan graag in gesprek met de raad en het college om onze zorgen en oplossingsrichtingen toe te lichten, waarbij de bewonersinitiatieven hun successen maar ook specifieke problemen en zorgen nog eens kunnen melden.

Download hier de pdf-versie van de brief met bijlagen.

Date
December 14, 2018