Aansluitingsvermogen van Nederlandse gemeenten
Voor de afdeling Doe-democratie van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties heeft DRIFT tussen december 2014 – december 2015 onderzocht op welke wijze gemeenten hun organisatie en processen inrichten op veranderende verhoudingen tussen overheid en burger.
In het kader van dit project hebben we 20 mensen geinterviewd, 5 bijeenkomsten georganiseerd en ook een rapport geschreven. Het rapport beschrijft de opbrengsten van deze verkennende studie in vier deelnemende gemeenten: Groningen, Hoorn, Oldebroek en Utrecht. Aansluitingsvermogen definieren we als de bekwaamheid van de gemeentelijke ambtelijke organisatie om interne processen, structuren, werkwijzen, waarden en houdingen (en dus van de mensen die daar werken) te laten aansluiten op processen en activiteiten van mensen buiten de (gemeentelijke) overheid.
Transitiekundig gezien is aansluitingsvermogen een strategie voor de gemeentelijke overheid om effectiever in te spelen om transities. We zien dat alle casusgemeenten hun aansluitingsvermogen kunnen versterken door meer aandacht te geven aan drie aspecten: systeembewustzijn, leren en monitoring en meervoudigheid (specifiek paradoxen).
Met systeembewustzijn bedoelen we het besef onderdeel uit te maken van een groter systeem. Reflexieve monitoring helpt om te leren in en bij experimenten en ontdekkingstochten. Het kan gebruik maken van het verzamelen van leerervaringen, zoals dat al veel lijkt te gebeuren, maar koppelt die ook aan de doelen van aansluitingsvermogen. Door inhoud aan het proces te koppelen, kan de gemeente haar aansluitingsvermogen verder ontwikkelen.
Binnen transitieperspectief merken we dat het denken in paradoxen in plaats van dilemma’s ruimte biedt aan meervoudige kanten van situaties. Een paradox is een schijnbare tegenstrijdigheid – hier zijn de verschillende aspecten dus verenigbaar. Dat is precies het verschil met een dilemma: ‘een lastige keus tussen twee onaangename zaken’ (Van Dale). Wanneer het lukt om naast werkwijzen ook bij bestuurs- en leerstijlen ruimte te bieden voor paradoxen en meervoudigheid verwachten wij dat gemeenteambtenaren gemakkelijker kunnen laveren tussen – en mogelijk plezier hebben aan – de spanningen die de huidige maatschappelijke veranderingen met zich meebrengen.
Auteurs
Marieke Verhagen and PJ Beers
Titel
Rapport ‘Verkenning van aansluitingsvermogen van Nederlandse gemeenten. Omgaan met nieuwe rollen en verhoudingen – hoe organiseer je dat als gemeentelijke overheid ‘intern’?’
Lees het rapport
Date
januari 1, 2016
Volg ons