Welke transitie in professionele en institutionele structuur, cultuur en werkwijze, is nodig om integrale zorg rondom de geboorte door te laten breken? Hoe kan deze transitie gestimuleerd worden? In het onderzoeksproject Healthy Pregnancy for All werken Erasmus MC Gynaecologie en Verloskunde, het stimuleringsprogramma Pharos Gezond in Utrecht en DRIFT samen om deze vragen te beantwoorden.
Perinatale gezondheid (voor, tijdens en direct na de geboorte) beïnvloedt de ontwikkeling en gezondheid van jonge kinderen en hun gezondheid op volwassen leeftijd. De gezondheidssituatie is niet gelijk verdeeld: kinderen van vrouwen in achterstandswijken lopen een bovengemiddeld risico op perinatale sterfte en ziekte. Daar liggen niet alleen medische, maar ook niet-medische factoren aan ten grondslag die vaak een oorsprong hebben in leefstijl, leef- en woonomstandigheden en psychosociale problematiek. De sociale omgeving speelt een belangrijke rol in de ontwikkeling van het ongeboren kind, de gezondheid bij de geboorte en daarmee op gezondheid en ontwikkelingskansen op latere leeftijd.
Investeren in de gezondheid van toekomstige generaties begint bij adequate zorg voor de ongeboren en pasgeboren kinderen van nu. Naast verbeteringen in de medische zorg, is het vooral nodig om het medische- en het sociale domein te verbinden en een integrale aanpak mogelijk te maken. Gemeenten kunnen daarmee gezondheidsverschillen bij de geboorte tegengaan.
Healthy Pregnancy for All (HP4All) heeft met twee projecten (HP4All-1 in 2011-2014 en HP4All-2 in 2014-2017) de eerste stappen gezet in de richting van het verkleinen van perinatale gezondheidsverschillen via samenwerking tussen geboortezorg en gemeenten. Kernelementen zijn een gestructureerde aanpak voor risicosignalering, toeleiding naar zorg in het sociale domein (zorgpaden) en casuïstiekbespreking over de geboorte heen naar de kraamzorg en de jeugdgezondheidszorg (JGZ). In HP4All-1 lag de focus op verloskundige zorgverleners en de samenwerking met gemeenten. In HP4All-2 verschoof deze via de kraamzorg en de jeugdgezondheidszorg naar de preventieve volksgezondheid.
Integrale zorg rondom de geboorte
In het voorstel voor HP4All-3 (2018-2020) stond de integratie van een gezonde start in de lokale aanpak van gezondheidsachterstanden door gemeenten centraal. De hoofdvraag luidde daarom als volgt:
Welke transitie in professionele en institutionele structuur, cultuur en werkwijze, is nodig om integrale* zorg rondom de geboorte door te laten breken en hoe kan deze transitie gestimuleerd worden?
We zetten hiervoor in op twee sporen, die in de praktijk sterk met elkaar verbonden zijn: verbreding naar andere gemeenten en verdieping van kennis van de dagelijkse praktijk en organisatie van de zorg. Hierdoor werd het beter mogelijk te bepalen wat nodig is was de institutionele inbedding van het thema perinatale gezondheid in gemeentelijk beleid. Input uit het ene spoor heeft het andere spoor gevoed, geinspireert en versterkt.
Verbreding en verdieping
In het verbredende spoor ging het om de vraag hoe de kennis van HP4ALL1 en HPAll2, maar ook andere programma’s en initiatieven, verder verspreid en ingebed konden worden in lokaal gezondheidsbeleid in GIDS-gemeenten (Gezond in de Stad). Hiervoor maakte we gebruik van de ervaringen en kennis uit zowel HP4All-1/2 als ‘Gezond in…’. In het verdiepende spoor lag de focus op wat er in de professionele en institutionele structuurnodig is voor een structurele omslag in denken en praktijk (transitie) om het thema perinatale gezondheid(sverschillen) (‘een gezonde start’) onderdeel te laten worden van de lokale aanpak van gezondheidsachterstanden in alle gemeenten in Nederland.
Alle effecten van de drie HP4All projecten zijn aan het einde van de projectperiode bestudeerd. De resultaten zijn aangeboden aan het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport voor de verdere beleidsontwikkeling ter verbetering van de perinatale gezondheid en het tegengaan van gezondheidsverschillen. Lees hier het volledige paper.