(this project description is in Dutch)
Hoe kan de transitie naar een biobased bouweconomie echt gaan versnellen? In dit project begeleidden DRIFT en Squarewise het Vernieuwersnetwerk Biobased Bouwen van de provincie Zuid-Holland om tot doorbraakprojecten te komen.
De provincie Zuid-Holland staat voor grote maatschappelijke opgaven. De ene crisis lijkt over de andere heen te buitelen, van klimaat en stikstof tot huisvesting en energie. Het is duidelijk dat er fundamentele verandering nodig is in de bouwsector. De provincie heeft daarom in 2020 een Vernieuwersnetwerk bijeengebracht om biobased bouwen te versterken. Door in de bouw over te schakelen op biologische materialen die onder andere lokaal geteeld worden, kunnen er meer gezonde en betaalbare woningen worden gebouwd waarin ook CO2 wordt opgeslagen. Om dit te bereiken is echter een systeemtransitie nodig, die nieuwe manieren van doen, denken, en organiseren met zich meebrengt.
Het Vernieuwersnetwerk Biobased Bouwen Zuid-Holland is daarom als samenwerking tussen verschillende koplopers een plek geworden om de biobased toekomst te verkennen en om te werken aan concrete projecten. Het transitieteam van DRIFT en Squarewise heeft dit netwerk in 2021 en 2022 begeleid om een transitieagenda en doorbraakprojecten uit te werken. Hierbij was ook vooral veel aandacht voor de maatschappelijke innovatie van biobased bouwen, waar rond aspecten als gedrag, regelgeving, en instituties nog grotere obstakels lijken te zijn dan rond technologische innovatie.
In een serie van online en fysieke sessies hebben we gewerkt aan een toekomstbeeld en vier transitiepaden om die biobased toekomst te bereiken. Op basis daarvan zijn we tot drie doorbraaklijnen gekomen om de biobased transitie nu te versnellen:
1. Collectieve vezelverwerking
Er is behoefte aan grootschalige verwerking met een steward-owned model, niet alleen gericht op winst maar op impact. In deze verwerking komen natuurlijke reststromen en nieuwe vezels bij elkaar, zodat natte en droge stoffen optimaal worden ingezet. Voor de gewenste 70.000 ton per jaar is ongeveer 5-7 hectare aan locaties nodig. Daarnaast kunnen op stedelijk niveau kleinere hubs worden neergezet, zodat via GFT ook buurtbewoners betrokken kunnen worden.
2. Biobased alternatief voor isolatiemateriaal
We mobiliseren de keten om het kip-en-ei probleem te doorbreken. Leveranciers van biobased materialen in het netwerk hebben aangegeven welk kosten- en kwaliteitsniveau zij kunnen halen als op grote schaal geleverd kan worden (nadat fabrieken gerealiseerd zijn). Sindsdien is contact geweest met woningcorporaties om te achterhalen of zij bij deze kosten- en kwaliteitsniveaus op grote schaal af willen nemen. Nu is het tijd om de rest van de keten te betrekken om deze deal rond te krijgen.
3. Biobased optoppen
Verdiepingen toevoegen bovenop bestaande gebouwen, ook wel optoppen genoemd, lijkt een nuttig middel waarmee het woningtekort kan worden aangepakt. Om biobased optoppen op te schalen, onder andere voor Zuid-Hollandse woningcorporaties, is ontzorging nodig. Optoppen moet gemakkelijk, geprefabriceerd en snel kunnen. In deze doorbraaklijn wordt gewerkt aan wat nodig is om dit te bereiken. Niet alleen door rekening te houden met technologie, maar ook door te kijken naar de juridische en maatschappelijke randvoorwaarden.
Als uitkomst van dit traject publiceerde DRIFT de transitieagenda van het Vernieuwersnetwerk.
