(this project is in Dutch)
Gebiedsgericht werken heeft een belangrijke rol in de transitie van het landelijk gebied. Maar het is niet eenvoudig en niet alle verantwoordelijkheid voor de transitie kan in de gebieden neergelegd worden. Dat werd ons duidelijk na twee jaar samenwerking met de Provincie Zuid-Holland en ACCEZ, waarin we samen met de provincie en partijen in de gebieden al doende leerden over gebiedsgericht werken voor transities.
Gebiedsspecifieke uitdagingen
Een gezonde omgeving qua water, natuur, stikstof en klimaat in combinatie met een duurzame, toekomstbestendige landbouw. Gebiedsgericht werken beoogt deze doelen op een samenhangende en context-specifieke manier te benaderen, vanuit de behoeften en de kracht van gebieden.
Toch blijkt het in de praktijk een uitdaging. De focus ligt vaak op het realiseren van beleidsdoelstellingen en het bereiken van consensus. Het belang van de natuur wordt “verjuridiseerd” en er ontstaat een schijnbare tegenstelling tussen landbouw en natuur.
Al doende leren
Twee jaar lang werkte DRIFT samen met de Provincie Zuid-Holland en ACCEZ, waarin we samen met de provincie en partijen in de gebieden al doende leerden over gebiedsgericht werken voor transities.
Door middel van interviews, reflectiegesprekken, workshops en dialoog ontstond een divers beeld van het onderwerp. Elk landelijk gebied in Nederland is uniek. Elk kent een historie van gebiedssamenwerkingen en heeft een andere sociaal-ecologische realiteit.
Dat betekent dat er geen blauwdruk is voor gebiedsgericht werken, maar we kunnen wel normatieve principes noemen om gebiedsgericht werken in te zetten voor transitie in het landelijk gebied. In het rapport ‘Gebiedsgericht werken in zeven principes’ werken we zeven principes uit en geven we inzicht in de praktijk in Zuid-Holland om antwoord te geven op de volgende vraag: Hoe krijgt gebiedsgericht werken in Zuid-Holland vorm voor transities in het landelijk gebied? Ook namen we deze podcast-aflevering op met twee praktijkexperts in gebiedsgericht werken uit de regio Alblasserwaard/Vijfherenlanden.
Voelbare turbulentie
Dit project liep in een turbulente tijd: de provinciale verkiezingen van 2023 waar BBB de grootste werd, het opstellen van de provinciale plannen voor het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG), het afschaffen van de derogatie, de val van het kabinet in 2023, nieuwe tweede kamer verkiezingen, het afschaffen van het NPLG in 2024. Dat was voelbaar in de gebieden, de provincie en de onderlinge samenwerking.
Elke keer als er iets uit Den Haag kwam moesten de emoties ruimte krijgen in het proces. Dan was de wens om stoom af te blazen en even een pas op de plaats te doen. Soms kostte dat wel maanden.
We zagen successen, in kleine afgebakende gebieden wisten actoren collectief actie te nemen, door de vele beleidsopgave te omarmen konden boeren en natuurorganisaties regie nemen en zelf een toekomstperspectief schetsen. We zagen uitdagingen o.a. rond vertrouwen, het scheppen van condities, politieke stabiliteit, ruimte voor initiatief uit de gebieden, inclusie en kwamen daarmee tot de volgende aanbevelingen:
